Günlük hayatımızda istemesek de pek çok toksik maddeye maruz kalıyoruz. Ancak bilinçli yaptığımız seçimlerde toksinlerden uzak durmak bizim elimizde. Siz de hem çocuklarınız hem kendiniz için alışveriş yaparken çevreye ve insan sağlığına zararlı bileşenlerden kaçınma gayretindeyseniz, uzak durulması gereken başlıca kimyasal bileşenleri yakından tanıyarak güvenli alışveriş için bir adım atabilirsiniz.

Ağır Metaller Nelerdir?

Alüminyum, arsenik, bakır, civa, kadmiyum, kurşun, nikel gibi ağır metaller sindirim yoluyla vücuda alındığında kalıcı sinir ve beyin hasarına neden olabiliyor. Özellikle civa ve kadmiyum, kalp ve damar sisteminden sindirim ve üreme sistemine vücudun tüm sistemlerine zarar verebiliyor.

Ağır Metaller Nerede Bulunuyor?

Ne yazık ki ağır metaller bebek bezlerinden kozmetik ürünlere, oyuncaklardan kıyafetlere kadar günlük hayatta kullandığımız pek çok şeyin içerisinde bulunuyor. Üstelik çoğu zaman etiket bilgisinde yer verilmediği için hangi üründe hangi ağır metalin bulunduğunu tespit etmek hayli zor. Ağır metaller içtiğimiz suda, tükettiğimiz yiyeceklerde de mevcut. Dolayısıyla onlardan tamamen kaçmak mümkün olmasa da ağır metal maruziyetini azaltmak için elinizden geleni yapmanızda fayda var.

Oyuncak seçiminde de tercihinizi sağlıklı boyalarla renklendirilmiş ahşap oyuncaklardan yana yapabilirsiniz.

Ağır Metallere Daha Az Maruz Kalmak İçin Neler Yapılabilir?

Ağır metallere daha az maruz kalmanın birinci yolu, beslenme tercihlerinizi gözden geçirmek. Büyük balıklar; civa, pirinç arsenik, kemik suyu ise kurşun açısından riskli gıdalar olduğundan bunların tüketimini azaltmak ilk adım olabilir. Mutfakta alüminyum folyo ve alüminyum pişirme gereçlerini kullanmamak, bunlar yerine dökme demir ya da paslanmaz çeliği tercih etmek de etkili bir yol. Ayrıca ağır metaller; deodorant, oje, beyazlatıcı diş macunu, güneş kremi gibi kozmetik ürünlerde de çok sık kullanılıyor. Bu ürünleri seçerken bilinçli tercihler yapmak istiyorsanız EWG’nin Skin Deep veritabanına başvurabilirsiniz. Oyuncak seçiminde de tercihinizi sağlıklı boyalarla renklendirilmiş ahşap oyuncaklardan yana yapabilirsiniz.

Bisfenoller

BPA, BPS, BPF gibi isimlerle tanınan bisfenollerin, hormon bozucu oldukları biliniyor. Östrojen hormonunu taklit eden bu bileşenler prostat ve meme kanserinden kısırlık ve obeziteye çok sayıda riskli hastalıkla ilişkilendiriliyor. Az miktarda BPA maruziyeti dahi özellikle üreme sistemini de olumsuz etkiliyor.

Bisfenoller Nerede Bulunuyor?

Bisfenoller, plastiğin sertleştirilerek daha dayanıklı ve uzun ömürlü hale getirilmesi için kullanılıyor. En çok gıda ambalaj sektöründe (teneke ambalajların iç kaplamaları da dahil) kullanılan bisfonellere, plastik oyuncakların yanı sıra deterjan, kozmetik ambalajlarında rastlamak olası.

“BPA Free” etiketini mutlaka arayın.

Bisfenollere Daha Az Maruz Kalmak İçin Neler Yapılabilir?

BPA’nın zararları anlaşıldığından beri özellikle biberonlarda, suluklarda ve yemek saklama kaplarında kullanımı yasaklandı. Yine de bu tarz bir ürün satın alırken üzerindeki “BPA Free” etiketini mutlaka arayın. Tabii, BPA içermeyen ürünlerde dahi BPS, BPF gibi bisfenoller olabildiğinden mutfak ürünlerinde plastik yerine olabildiğince cam kullanmak en iyisi. Bu öneri, su damacanaları için de geçerli. Plastik poşet yerine bez çanta kullanmak da alınabilecek önlemler arasında. Ayrıca plastik oyuncaklar da bisfenol açısından riskli, bu yüzden uzak durulması gerekenler listesinin başında yer alıyor.

Fitalatlar

Fitalatlar hem çevreye hem de insan sağlığına zarar veren ve hormon bozucu özellikleriyle bilinen bileşenler. Karaciğer ve böbrek fonksiyonlarında bozulmalara neden olabilen, kanser riskini artıran, astım ve alerjilerle ilişkilendirilen fitalatlar, tüm vücut sistemlerini olumsuz etkileyebildiği için kaçınılması gereken toksinlerin başında geliyor.

Yapay plastik kokusunun kaynağı: fitalatlar.

Fitalatlar Nerede Bulunuyor?

Fitalatlar, plastik üretiminde kullanılan PVC’yi yumuşatmak ve esnek hale getirmek için kullanılıyor. Kıyafetten mobilyaya, ambalajdan oyuncağa pek çok üründe fitalatlara yer veriliyor. Bu tür ürünlerdeki yapay plastik kokusunun kaynağı, fitalatlar. Ayrıca temizlik ürünlerinde, kozmetik ve makyaj ürünlerinde fitalatlar sıklıkla kullanılıyor. Özellikle parfümler ve parfüm içeren ürünler fitalat açısından sabıkalı.

Fitalatlara Daha Az Maruz Kalmak İçin Neler Yapılabilir?

Fitalatlardan kaçınma yollarının başında, yine plastikten olabildiğince uzak durmak geliyor. İçinde triklosan olan antibakteriyel ürünler başta olmak üzere yumuşatıcılar, şampuan, saç spreyi gibi saç ürünleri, oda kokuları, kokulu mumlar fitalat açısından kötü üne sahip. Bunları olabildiğince kullanmamak, zorunlu hallerde içeriğinde parfüm olmayan ürünlere yönelmek gerekiyor. Ayrıca sentetik kumaşlar da fitalat içerebildiğinden doğal kumaşlardan şaşmamakta büyük fayda var.

Formaldehit

Kimya ve tekstil sektörü başta olmak üzere pek çok sektörde kullanılan formaldehit, kanserojen olduğu bilinen bir kimyasal. Ufak miktarlarda formaldehit dahi gözlerde, burunda, boğazda ve ciltte tahrişe neden olabiliyor. Ayrıca formaldehite maruz kalmanın astımı tetiklediği de biliniyor.

Formaldehit Nerelerde Bulunuyor?

Koruyucu olarak formaldehit, pek çok farklı sektörde üretim süreçlerinde kullanılıyor. Ahşap oyuncak ve mobilyalar, oyuncak bebekler, peluş hayvanlar, kağıt havlular, halılar, yer döşemeleri, duvar boyaları, duvar kağıtları, kıyafetler formaldehitin kullanıldığı başlıca ürünler.

Formaldehite Daha Az Maruz Kalmak İçin Neler Yapılabilir?

Formaldehitsiz bir yaşam ortamı düşünmek neredeyse mümkün değil. En güvenilir oyuncaklar olarak gördüğümüz ahşap oyuncaklar dahi formaldehit açısından risk taşıyor. Bu yüzden ahşap oyuncak seçerken kullanılan ahşabın hiç formaldehit içermediğini ya da sağlık açısından risk oluşturacak seviyenin altında formaldehit içerdiğini gösteren E1 belgesini sorgulamak gerekiyor. Ütü gerektirmez, su geçirmez gibi iddialarla satılan kıyafetler de büyük oranda formaldehit içeriyor.