Rutinler hem biz yetişkinlerin hem çocukların hayatında düzenleyici ve kıymetli bir roldedir. Bebeklikten itibaren rutin takibinin öneminden bahsedilir. Her yeni ebeveyn, düzeni devam ettirebilmek için kendi içinde bir çaba gösterir. Peki bu ihtiyacın temel nedeni neye dayanmaktadır?

• Özellikle okul öncesi çocuklara (0-6 yaş) dünya çok karmaşık ve kaotik görünür. Burada kendilerini küçücük hissederler. Gün içinde ne olacağını bilmek, öngörebilmek isterler. Bu durum onların kendilerini güvende hissetmelerini sağlar ve hayatlarını kontrol edebilme gücünün ellerinde olduğunu görürler.
• Rutinlerin varlığı beyinde planlama becerisinin, yürütücü işlevlerin ve prefrontal korteksin gelişimini sağlar.
• Rutinler çocukların hayattaki yenilikleri keşfetmelerine ve deneyimlemelerine olanak tanır. Burada kastettiğimiz çok sıkı, hiç esnemeyen bir günlük program takibi değildir. Tam tersine programın içinde çocuklara serbest zamanlar mutlaka tanınmalıdır. Genel hatlarıyla bir akışın olması çocuğun içinde bulunduğu andan keyif almasını kolaylaştırır. Aksi takdirde günün kalanında ne yapacağını bilmemenin verdiği kaygı ağır basabilir.

Sabah güne başlarken o günün planını konuşmak, onu neler beklediğini fazla detaya girmeden anlatmak çocuklar için önemlidir. Fazla detay verilmesi kimi çocuklarda kaygı uyandırıcı olabildiğinden günlük planınızı basit ve net bir şekilde anlatmak yeterli olacaktır.

Öte yandan kimi yetişkinler gün içerisinde sıklıkla rutinlerin olmasını sıkıcı ve keyifsiz bulabilir. Tam tersi spontane hareket etmek ister, anlık karar vermekten keyif alır. Bir yetişkin için bu elbette mümkündür ancak çocuklar için belirsizlikler kafa karıştırıcıdır. Çocuklar da zaman zaman rutin dışına çıkabilmeli, o esneklik becerisini geliştirebilmelidir ancak bu yetişkin ve çocuğun beraber karar verdiği bir durum olmalıdır. O günlük programda hangi rutini bozacaklarına beraber karar vermek sonrasında çocuğun yaşayabileceği zorlanmayı minimale indirir.

Rutin Takibini Kolaylaştırmak İçin

• Özellikle okul öncesi çocuklarında zaman kavramı henüz tam olarak oturmadığı için günlük akışın görsellerle destekleneceği ve somutlaştığı bir zaman çizelgesi fayda sağlayacaktır. Bu görselleri çocuklarla beraber çizmeniz, çocukların da aktif katılımına yardımcı olur.

• Zaman kavramı oturduktan sonra günlük rutinlerinizi sabah ve akşam olarak ikiye bölebilir, iki farklı program oluşturabilirsiniz.

Çocuklarda sabah hazırlanma ve aksam uykuya geçiş zaman zaman zorlayıcı olabiliyor. Evde her daim kolayca görebilecekleri bir günlük akış planının oluşu bu krizlerin de azalmasına katkı sağlayacaktır. Zorlandıklarında programa atıfta bulunmak ya da oraya yönlendirme yapmak, siz ebeveynler ve çocuklarınız arasında oluşabilecek çatışmalara olumlu katkı sağlayabilir. Böylelikle ebeveynler olarak siz ne yapılmasını söyleyen kişi olmaktan çıkıp, rutinleri takip etmesinde destek veren kişi olmuş olursunuz.

Kaynakça:

Hemmeter, Mary Louise; Michaelene Ostrosky, and Lise Fox. "Social and Emotional Foundations for Early Learning: A Conceptual Model for Intervention."School Psychology Review 35(4) (2006): 583–601.