Bir anne… Üç çocuğu var: Oğlu 8. sınıfta ve lise sınavına gireceği için onu her sabah yüz yüze eğitime gönderiyor. Okuldan sık sık yeni bir Covid-19 vakası mesajı geliyor. Yine de gönderiyor çünkü online eğitime adapte olamayan çocuğunun başarısı giderek düşüyor.

Kızı 6. sınıfta ve pandemiden aylar önce başladığı yeni okuluna sadece yarım dönem gidebilmiş. O sosyal, neşeli kız odasından çıkmayan, bezgin birine dönüşmüş.

Bir de 2,5 yaşında bebeği var. Evden çalışan annesinin neden gün içinde onunla ilgilenmek yerine bilgisayar ekranına baktığına anlam veremiyor. Üstelik annesi biraz nefes almak istediğinde onun da ekrana bakmasına müsaade ediyor. Suçluluk, yetersizlik, endişe, çaresizlik duyguları annenin peşini bırakmıyor…

Aslında bu bireysel bir durum değil, pandeminin tetiklediği global bir sorun. Kaç çocuğu olduğundan ve çalışıp çalışmadığından bağımsız olarak dünyanın dört bir yanındaki pek çok kadın aynı duyguları yaşıyor. Eskisinden daha yoğun bir şekilde.

Mommy Burnout adlı kitabın yazarı psikolog Sheryl Ziegler, "Anne tükenmişliği, kronik 'ebeveynlik stresi' nedeniyle hissettiğiniz duygusal ve fiziksel yorgunluktur. Her zaman halletmeniz gereken başka bir şey vardır. Başarısız olduğunuzu düşünürsünüz ve motivasyonunuzu kaybedersiniz" diyor. Ziegler, pek çok annenin çocuklarına sesini yükselttiği ya da ters davrandığı için suçluluk duyduğunu ve eleştirileceğini düşündüğünü, bu yüzden de bu konuların pek günyüzüne çıkmadığını söylüyor. "Kusursuz" Instagram annelerinin olduğu günümüzde baskı daha da büyük elbette.

İzolasyon ve belirsizliğin hüküm sürdüğü pandemide ise araştırmalara göre neredeyse her anne, her gün az ya da çok yukarıdaki duygularla savaşıyor. Mart ayında Affective Science adlı bilim dergisinde yayınlanan ebeveyn tükenmişliği araştırmasında, incelenen 42 ülke arasında en yüksek tükenmişlik oranına Belçika, ABD, Fransa, Rusya, Hollanda gibi bireyselliğin hakim olduğu kültürlerde, en düşük orana ise geniş aile ve dayanışma kültürünün ön planda olduğu Türkiye, Küba, Peru ve Tayland gibi ülkelerde rastlanmış.

Çocuk yetiştirmek dünyanın en anlamlı ama en zor işi. Öyle ki iyi ebeveynler olmak için imkanlarımızı ve sabrımızın sınırlarını bazen tükenmişlik noktasına kadar zorluyoruz. "Anne Tükenmişliği" denen bu durum, bitkinlik, yararsızlık hissi, karar almada zorlanma, uykusuzluk ve umutsuzluk gibi semptomları içeriyor. Ve duygusal olarak tükendiğimizde, küçük şeylere dahi büyük tepkiler veriyoruz. Oysa her şeyden önce çocukların temel ihtiyaçlarının karşılanması gerekir ve anne, çocuklar için temel bir ihtiyaçtır.

Siz de anneliğe ara verip kendiniz için bir şeyler yapmak istediğinizde arkadaşlarınızdan, ailenizden ya da komşularınızdan destek alabiliyorsanız, gerçekten şanslısınız. Uzmanların önerdiği diğer stres-savar stratejilere gelince:

Mola Verin

Çocuklarınız olmadan önce neler yapmayı severdiniz? Gün içinde mutlaka kendinize zaman ayırın. Dışarı çıkamadığınız, arkadaşlarınızla buluşamadığınız günler için eve özel ritüelleriniz olsun. Yeni hobiler edinmek, eskilerine devam etmek, kitap okumak, dizi izlemek, meditasyon ya da cilt bakımı yapmak… Hiçbir şey yapamıyorsanız evin en sevdiğiniz köşesine gidin, derin bir nefes alın ve anne olmanın en sevdiğiniz yanlarını düşünün. Çok bunaldığınızda yakın arkadaşlarınızdan ya da aile üyelerinden destek istemeyi unutmayın.

Kendinize Yüklenmeyin

Çalışan bir anneyseniz, evden çalışma düzeni size lütfedilmedi, pandemi nedeniyle işinizi evden sürdürmeye çalışıyorsunuz. Bazen, "Ev yerine işte olsaydım" diye düşündüğünüz ya da idealinizdeki gibi bir ev-iş düzeni kuramadığınız için suçluluk duymayın. Bir krizin içindeyiz ve bu dönem sonsuza kadar sürmeyecek. Pandemi sona erdiğinde eski düzeninize dönebilirsiniz; şimdilik standartlarınızı düşürün, kurallarınızı gevşetin.

Derslerine Değil, İlişkinize Odaklanın

Okul çağında çocuğunuz varsa uzaktan eğitimle birlikte rolleriniz arasına öğretmenlik de dahil oldu. Hem anne hem de çocuk için stresli olan bu süreçte bazen gergin ve tahammülsüz hissetmeniz normal. Bu sık tekrarlanan bir duyguysa, anneliğinizi ön plana alın ve dersleri yerine çocuğunuzla ilişkinize odaklanın. Zira çocuklar sevildiklerini ve güvende olduklarını hissetmedikleri bir ortamda öğrenemezler. Huzurlu bir ev ortamı herkese iyi gelir.

Çocuğunuza İzin Verin

Evdeki basit sorumlulukları ve özbakımını gerçekleştirmesi için ona fırsat verin. Belki biraz döküp saçacak, belki eksik yapacak ama nasıl yapıldığını öğrenirken eğlenecek, mükemmel olmasa bile başarısıyla gurur duyacak, siz de biraz mola vermiş olacaksınız.

Organize Olun

Evin düzenli olmasından değil, günlük akışın belirli olmasından bahsediyoruz. Her akşam ertesi günün menüsünü, görüşmelerini, yapılacaklarını planlayın. Plana birebir uymak zorunda değilsiniz, amaç zihninizin gün içinde bu detaylarla meşgul olmaması.

Fazlalıkları Atın

Uzun bir yapılacaklar listesi oluşturup, yazdığınız her maddeyi yaparsanız yorgunluğunuzu artırmış olursunuz, yapmazsanız büyük ihtimalle kendinizi yetersiz hissedersiniz. En gerçekçi ve gerekli görevleri yazdığınız kısa bir listeniz olsun.

Proaktif Davranın

Sorunlara büyümeden müdahale edin. Sizi rahatsız eden durumlara sessiz kalıp nihayetinde öfke patlaması yaşamak yerine sakin ve yapıcı bir dille ne istediğinizi ifade edin.

Paylaşın

Araştırmalar, pandemi sürecinde tükenmişlik sendromundan babaların da oldukça etkilendiğini gösteriyor. Fakat annelerin tükenmiş hissetmesinin sebebi artan sorumlulukken, çoğu erkek daha önce evin ve çocukların bakımına bu kadar dahil olmadığı için şimdi kendini köşeye sıkışmış hissediyor. Ancak şimdi paylaşmaya her şeyden çok ihtiyacımız var. Hem duygularımızı, hem de sorumluluklarımızı.

İç Sesinizi Eğitin

Annelerin en büyük eleştirmeni kendileri. Hiç susmayan iç sesiniz iyi eleştiri yapmayı öğrenmeli. Siz iyi bir annesiniz ancak süper kadın değilsiniz, her savaştan zaferle çıkamazsınız.

Uyuyun

İyi bir gece uykusuna sadece çocuklarınızın değil, sizin de ihtiyacınız var.