Özellikle yaz aylarında evlerin davetsiz misafirleri olabilir. Kimisi beslenme saati için sizi lezzetli bir öğün olarak görür, bazısı da gözden uzak köşelerde huzurlu bir hayat sürer. Ekosistemimizin parçası olan, kanımızı emmedikleri sürece bize pek de zararı dokunmayan haşerelerin varlığını sevmesek bile kabul ederiz. Yetişkin olup, onlardan hala korkanlara ise baş edilmesi gereken bir fobin var deriz. Peki ya çocuklar? Kocaman bir köpeğe sevgi ile koşan ama küçücük bir karıncadan ölesiye korkan küçüklere "korkmana gerek yok" gibi bir cümle ile yaklaşmak ne kadar doğru? Böceklerden korkan çocukların bu korkuları karşısında neler yapabilir, onlara nasıl yaklaşabiliriz? İşte önerilerimiz...

İlk Kural: Korkusunu Kabul Edin

Araştırmalar, küçük çocukların yaklaşık %90'ının belirli bir korkuya sahip olduklarını gösteriyor. Küçük yaşta sahip olunan korkular -mantıksız bile görünse- ilerleyen yaşlarında endişe ve korku yaratan durumlarla başa çıkabilme becerilerini artırıyor. Korkular, bu anlamda yapıcı bir etkiye bile sahip.

Uzmanlar böcek korkusunun beynimize zaten kodlanmış bir durum olduğu konusunda hemfikir. Georgia Institute of Technology'de yapılan bir araştırma bu durumu destekler nitelikte: Araştırmaya katılan kişilere böceklerin fotoğrafları gösterildiğinde, beyinlerinin serebral korteksinde -iğrenme ile ilişkili alanı da kapsiyor- uyarılma olduğu ortaya konuluyor.

Değişik renkli, çok bacaklı, sokan veya ısıran bir yaratıktan korku duymak aslında anormal bir tepki değil. Çünkü bu korku, koruyucu bir role hizmet ediyor. Bu nedenle ebeveynlerin, öncelikle çocukların korkularını yok saymamaları veya mantıksız bulmamaları gerekiyor.

Neden Korkuyorlar?

Bir arı tarafından sokulan atalarımız, uçan böceklere karşı temkinli davranmaya başladı. Beklenmedik, ani hareketler yapan böcekler de aynı şekilde tehdit hissi uyandırıyordu. İşte bu noktada beynimiz kortizol homonunun da etkisiyle "dövüş ya da kaç" tepkisi vererek, kendini korumaya alıyordu. Bu evrensel tepkiler, bugün de varlığını sürdürüyor. Fakat bilimsel araştırmalar, kitaplar, belgeseller ve deneyimlerimiz ile bu korkuları rasyonel bir zemine oturtabildik. Bütün bu bilgilerden yoksun olan küçükler ise atalarının içgüdüsel tepkilerini hala koruyor olabilir. Onlara böcekler hakkında bilgi vermek, korkularının aşmaları için atılacak ilk adımlardan biridir.

Onları Bilgilendirin

2018 yılında okul çağındaki çocuklarla yapılan bir araştırmaya göre, böcekler hakkında bilgi edinmek, çocukların mantıksız korku ve fobilerinin azalmasına yardımcı oluyor. Çocuklara böceklerin ve biyolojik çeşitliliğin önemini, sağlıklı bir ekosistemin sadece sevimli canlılara değil, her tür canlıya bağlı olduğunu öğretebilirsiniz. Örneğin; arılar sokabilir fakat aynı zamanda türlerin devamlılığını sağlamak gibi önemli bir görevleri de vardır. Karıncalar ve solucanlar tuhaf görünürler ama bitkilerin köklerine su ve besin sağlayan tüneller kazarlar. Örümcekler ısırabilir ancak çok fazla sinir bozucu böceği de aslında onlar yer.

Bu ve benzeri bilgiler, onların bakış açısını değiştirmek için önemlidir. Bir çocuk için bir korkunun üstesinden gelmek, o durum hakkında bilgi edindikçe gerçekleşir.

Nelerden Sakınmaları Gerektiğini Açıklayın

Arıların neden sokabileceği veya bir yılanın neden ısırabileceği hakkında ona bilgi verin. Sokma veya ısırılma ihtimallerini nasıl azaltabilecekleri üzerine konuşun; bir arı çevremizde dolanırken veya üzerimize konduğunda hareketsiz durmak gerektiğini, böceklerin veya hayvanların toplandığı alanlara yaklaşmanın pek de iyi bir fikir olmadığını anlatabilirsiniz. Bu tarz bilgiler çocuğunuzun böcekler üzerindeki kontrol hissini artırmasına ve daha az korkmasına yardımcı olabilir.

Rol Model Olun

Siz de böceklerden korkuyor ya da tiksiniyor olabilirsiniz. Çocuğunuzun yanında bir böcek gördüğünüz zaman çığlık atmak ya da panikle onu öldürmeye çalışmak gibi tepkiler vermemelisiniz. Bu tarz tepkiler, çocuğunuzun varolan korkularını yerleşik hale getirebilir.

Böceklere Bir Karakter Yükleyin

Mizahi bir yaklaşım sergileyerek, gördüğünüz böceklere insani vasıflar yükleyebilirsiniz. "Şapşal çekirge, yanlış yere atladı", "Minik solucan annesini arıyor", "Küçük arı bu çiçeğin tadını beğenmedi" gibi cümlelerle, onun için korku dolu olan bu deneyimi komik bir hale büründürmeyi deneyin.

Empati Kurmasını Sağlayın

Çocuğunuza bir böceğin dünyayı nasıl algılayabileceğini anlatın. "Sen bir böcek olsan ben sana ne kadar büyük görünürdüm, sense küçücük ve güçsüz" diyebilir, böceklerin bizim onlardan korktuğumuzdan daha fazla onların bizden korktuğunun altını çizebilirsiniz. Böceklerin insanlar tarafından incinmekten veya üzerlerine basılmasından ya da diğer büyük böcekler, kemirgenler ve kuşlar tarafından yenmekten sürekli korktuklarını açıklayabilirsiniz.

En Az Korktuğu Türden Yola Çıkın

Uğur böcekleri, salyangozlar, kelebekler, tırtıllar... Bazı böcek türleri çocuklara sevimli görünebilir. Korkmadığı hatta ilgi duyduğu bir böcek türünü tespit ederek, birlikte o tür hakkında daha fazla bilgi edinebilir, onları beraber arayabilir ya da inceleyebilirsiniz. Onlara ne kadar zararsız olduklarını gösterip bu bilgiyi diğer böceklerle benzerlikler hakkında konuşmak için kullanabilirsiniz.

Algılarını Değiştirin

Çizgi filmlerde, kitaplarda, masallarda böcekler çoğu zaman korkutucu yaratıklar olarak tasvir edilir. Bu olumsuz bakış açısını tersine çevirmek için böceklerin hikayenin kahramanı olduğu kitapları okuyabilir ya da Karınca Z, Arı Filmi gibi yapımları beraber izleyebilirsiniz.

Acı Beklentilerini Yönetin

Çocukların böceklerden korkmalarının bir nedeni de, onların kendilerine acı verme potansiyelleridir. Böcekler ısırabilir, arılar sokabilir... Çoğu zaman çocuklar, bu acıyı abartma eğiliminde de olurlar. Bu acı beklentisini mantıklı bir zemine oturtarak korkusunun bir kısmını gidermeye yardımcı olabilirsiniz. Örneğin; bir arı onu sokarsa canının acıyacağını ama yere düşüp dizini sıyırdığında daha bile fazla acı hissedeceğini fakat bu durumıun onu koşmaktan ya da bisiklete binmekten alıkoymadığını anlatabilirsiniz.

Böcekleri Beraber İnceleyin

Bir karınca yuvası bulmak ve uzaktan onları izlemek, yanına çok yaklaşmadan bir böceğin toprağın üzerinde yaptığı yolculuğa şahit olmak çocukların korkularının üstesinden gelmeye yardımcı olabilir. Yanınızda bisküvi ya da meyve gibi bir yiyecek varsa bunu toprağa bırakıp, böceklerin nasıl tepki verdiklerini birlikte izleyebilir, acaba verdiğimiz yemeği beğenecek mi, onu evine götürecek mi gibi sorularla çocuklarda merak duygusunu korkunun yerine koymaya çalışabilirsiniz.

Korku Yerine Temkinli Olmayı Öğretin

Ebeveynler olarak çocukların böceklerden korkmalarını istemiyor olsak da, böceklere karşı aşırı derecede cesur olmaları da bir sorun olabilir. Nasıl ki, sokak kedileri ve köpeklerine karşı mesafeli olmalarını tembihliyorsak, parlak renkli ve çizgili böceklere, ısırma riski olan türlere karşı dikkatli olmaları gerektiğini öğretebiliriz.

Çocukların sahip oldukları korkular çoğunlukla normal ve geçicidir. Fakat tüm aileyi etkileyen ya da üzen, günlük yaşamı sekteye uğratan; örneğin böceklerden korktuğu için dışarı çıkmayan ya da bisiklete binmeyen, bir böcek gördüğünde dakikalarca ağlayan, aşırı derecede panik olan çocuklar için bir çocuk psikoloğundan yardım almanızda fayda olabilir.

Kitaplardan Yardım Alabilirsiniz

Başrolünde böceklerin olduğu hikaye kitapları, çocukların böcekle farklı bir gözle bakmasını sağlayabilir. Bir anda korkularını yenemeyecek olsalar bile bu anlamda atacağınız adımlara kitaplar iyi birer destekçi olabilir.