Okul öncesi çağında çocuğu olan anne-babalar belli başlı pedagojik felsefelerle illa ki tanışıyor. Montessori ve Waldorf gibi tüm dünya çapında tanınan, yaygın olarak uygulanan Reggio Emilia felsefesini bu yüzden incelemeye alıyoruz.

Reggio Emilia, aslında İtalya’nın kuzeyinde küçük bir kasabanın adı. İkinci Dünya Savaşı sonrasında diktatör Mussolini devrilince rejimden çok bunalan kasaba halkı, hayatlarını ve tüm toplumu yeniden inşa etme arzusuyla çocukları için baskıdan uzak, özgürlükçü ve eşitlikçi bir eğitim düzeni oluşturmak istiyorlar. Böylece güçlerini birleştirerek bir okul inşa etmeye başlıyorlar. Bu okulun eğitim yaklaşımını ise çocukluğunu baskıcı rejimin gölgesinde geçiren ve yeni nesil için daha iyi bir gelecek hazırlamak isteyen ilkokul öğretmeni Loris Malaguzzi şekillendiriyor.

DÜNYAYA NASIL YAYILDI?

İlk Reggio Emilia okulunun başarısından sonra kasabadaki okulların sayısı hızla arttı. Bu küçük kasabadan çıkıp önce tüm İtalya’ya, sonra da dünyaya yayıldı. Reggio Emilia, katı kurallara bağlı olmadığından bir model değil, bir yaklaşım olarak nitelendiriliyor. Bugün sadece doğduğu kasabadaki okullara ‘Reggio Emilia Okulu’ deniyor, dünyanın farklı yerlerinde karşınıza çıkanlar ise bu yaklaşımı benimseyen Reggio Emilia’dan ilham alan kurumlar. Bunların her biri ilk Reggio Emilia okulunda uygulanan eğitimin karakteristikleri çerçevesinde kendi yaklaşımını geliştirebiliyor. Bulunduğu bölgeye, eğitimcilerin altyapısına ve en önemlisi öğrencilerinin ilgi alanlarına göre farklılaşıyor.

ÇOCUKLARLA NASIL İLETİŞİM KURUYOR?

Reggio Emilia’nın en belirgin değeri ‘çocuğun 100 dili’ olması. Bu ifade her çocuğun farklı olduğunu ve iletişim kurmak için çok farklı yollar kullandıklarını vurguluyor. Bu aynı zamanda çocukların öğrenirken de kendilerine özgü dille ifade edileni daha iyi anlayacakları anlamına geliyor. Klasik eğitim sisteminin aksine Reggio Emilia’da çocuklar sadece sözel iletişim üzerinden değerlendirilmiyor. Öğretmenler çocukların özgün düşünme ve iletişim şekillerini keşfetmek ve geliştirmek için onlara farklı materyaller ve yollar sunuyorlar. Ve sanat, çizim, kil çalışmaları bunların başında geliyor.

MÜFREDATTA NELER VAR?

Reggio Emilia felsefesine göre her çocuk doğumdan itibaren kendi bilgisini yapılandıracak kapasiteye sahip. Önemli olan entelektüel, duygusal ve sosyal becerilerini geliştirerek çocukların ‘öğrenmeyi öğrenmelerini’ sağlamak. Akademik bilgi tüm bu becerilerden sonra geliyor. Öğretmenler doğrudan bilgi aktarmaktansa çocukların merak duygusunu her zaman canlı tutarak onları araştırma ve sorgulamaya yönlendiriyor. Montessori ve Waldorf’tan farklı olarak Reggio Emilia’nın belli bir müfredatı ve katı kuralları yok. Reggio Emilia ilhamlı okullarında müfredat, çocukların ilgi ve ihtiyaçları doğrultusunda gelişen kısa ve uzun süreli projelerden oluşuyor.

Ayrıca Reggio Emilia, sonuçtan ziyade sürece odaklanan bir yaklaşım. Öğrenme ve gelişim doğal seyrinde, çocuğun merak duygusu ve ihtiyaçları doğrultusunda gerçekleşirken bu süreç öğretmen tarafından çeşitli yollarla dokümante ediliyor. Öğretmenin gözlem notları, ses kayıtları, fotoğraflar, videolar gibi dokümanlar bir defterde ya da panoda sergileniyor ve bu dokümantasyon bir nevi klasik sistemdeki karnenin yerine geçiyor. Çocuklar da kendi yansımalarını görüp daha fazlasını öğrenmek için cesaret kazanıyorlar.

SINIF DÜZENİ NASIL?

Çocuklara kendilerini ifade etmek için farklı imkanlar sağlanması yolunda sınıflar, başlı başına bir araç. Reggio Emilia’da öğrenme ortamı, anne-babalar ve öğretmenlerden sonra üçüncü öğretmen olarak kabul ediliyor. Sınıflar doğal ışık almalı, dağınık olmamalı. Waldorf’ta olduğu gibi Reggio Emila’da da doğayla buluşmak önemli. O yüzden tüm sınıfların bir araya gelebildiği açık alanlar okulların olmazsa olmazı. Çocukların kil, boya, ahşap bloklar gibi farklı materyallerle yaratıcı işler üretebilecekleri ve kendi dillerini bulabilecekleri atölye tarzı bir alan mutlaka sağlanmalı. Sosyal etkileşimi, işbirliklerini ve keşfi destekleyen öğrenme ortamları, Reggio Emilia için çok kıymetli.

AİLENİN ROLÜ NEDİR?

Reggio Emilia’da çocuklar eğitim sürecinin pasif tarafı değil, aksine son derece katılımcılar. Her çocuk sınıf ortamında eşit. Eğitim süreci çocukların ilgi alanları ve isteklerine göre şekilleniyor. Anne-babalar çocukların ilk öğretmenleri olarak kabul ediliyor ve eğitim konusunda öğretmenler kadar önemli role sahipler. Bu yüzden Reggio Emilia okullarında aile katılımı, ebeveyn-öğretmen etkileşimi epey önemseniyor.

ÖĞRETMENİN ROLÜ NEDİR?

Reggio Emilia modelinde öğretmenler birer liderden ziyade koç ya da rehber gibi konumlandırılıyor. Müfredatın ve projelerin önceden planlanması ve çocuklara dikte edilmesi yerine her bir çocuğun ilgi ve ihtiyaçlarına göre farklılaşması önemseniyor -ki bu da öğretmenin asli görevi. Geleneksel eğitimlerde öğretmen sınıfın öğreteni, bilenidir. Kendi öğrencilik günlerinizden hatırladığınız gibi öğretmen bilge, erişilmez, eleştirilmezdir. Geleneksel eğitim anlayışlarının temel sorunlarından biri öğretmenin sınıfın yıldızı olmasıdır. İşin büyük kısmını öğretmen yapar öğrenci sürecin ikinci bileşeni gibidir.

EV ORTAMINDA NASIL UYGULANIR?

Reggio Emilia ucu açık ve kuralcılıktan uzak bir felsefe olduğu için rahatlıkla ev ortamında da uygulanabilir. İlk adım çocuğunuza boyalar, kağıtlar, kil gibi temel sanat materyalleriyle yaratıcı çalışmalar üretebileceği bir alan hazırlamak. Bunun için tüm oda ya da çok geniş bir alan ayırmak da şart değil. Kendi odasının bir köşesi bile yeterli… Yapılandırılmış aktiviteler yerine çocuğunuzun ilgi alanlarının ve ihtiyaçlarının izinden gidin. Yaptığı işleri de bir yerde sergileyerek ya da bir albüm oluşturarak süreci izleyebilirsiniz. Reggio Emilia’da sosyalleşme çok önemli, bunu evde sağlamak için bol bol oyun randevuları düzenleyebilirsiniz.