Günümüzde en çok tercih edilen ekollerden biri olan Montessori felsefesine göre dizayn edilmiş çocuk odaları bütünsel bir sadeliğe sahip, aynı zamanda bebeğinizin ruhuna iyi gelen ve ona güvenli bir yaşam alanı sunan zarif ayrıntılar ile doludur. Bebeğinizi kucağınıza aldığınız ilk günlerde çokça vakit geçirmeye başlayacağınız bu odayı dizayn ederken Monstessori felsefesine göre önem verilmesi gereken noktaları İz Montessori Anaokulu kurucu ortaklarından Montessori eğitmeni Merve Başaran'a danıştık.

Bebek odalarını Montessori felsefesine göre nasıl dekore edebiliriz?

Bebek odasında bulunması gereken mobilyalar beşik, alt değiştirme ünitesi, dolap ve belki sizin oturup bebeğinizi emzirebilmeniz için sallanan bir sandalyedir. Ama sadece bu parçalara odaklandığımızda aslında bebek odasına 'bebeğin uyanık olmadığı bir yer’ gibi yaklaşmış oluruz. Halbuki bebek odasını dizayn ederken bebeğin saatlerini geçirebileceği, aktivite yapması ve rahatça oynaması için de uygun bir alan oluşturmayı ihmal etmemeliyiz. Başlangıçta tasarladığımız bebek odası gözümüze basit ve sade görünebilir, özellikle görmeye alışık olduğumuz renkli odalarla kıyasladığımızda. Ama daha sade döşemeyi tercih ettiğiniz bu mekan ile bebeğinize ihtiyacı olan sükuneti sunmuş olacaksınız. Tüm basitliği ve yatıştırıcılığı ile bebeğinizin ruhuna uygun bir alan yarattığınız odaya ufak detaylar ekleyerek istediğiniz sıcak görünüme ulaşabilirsiniz.

Aydınlatma dikkat edilmesi gereken diğer bir konu. Bebeğinizin anne karnındaki ışıksız ortamdan dünyaya gelişi ve gün ışığının yanı sıra yapay ışık kaynakları ile aydınlatılan ortamlara alışması zaman alacaktır. Bu duyarlı dönem için en doğru tercih bebek odasını hazırlarken kademeli (dimmerli) bir aydınlatma sistemi kurmak olacaktır. Oda tercihinde Montessori sistemi size uygun değilse bile, bebeğinizin narin gözlerini yoğun uyaran içeren aydınlatmalardan korumak çok önemli.

Bebek odasındaki mobilyaların yere yakınlığı nasıl olmalı?

Bebeklerin çok hızlı büyüdüğünü göz önünde bulundurarak odasına koyduğumuz her eşyayı / mobilyayı kısa bir süre sonra bizden çok onun kullanacağını düşünerek hareket etmemiz gerekiyor. Bebeğinizin kullanmaya başlayacağı mobilyalar, sizin kolayca uzanmanızdan ziyade, onun rahatlıkla ulaşabileceği şekilde yere yakın olmalı. Buradaki amacımız bebeğin konsantre olabileceği bir çevre yaratmak. Sizin yardım ve desteğinize ihtiyaç duyuyor olması onun alanına müdahale etmenizi de beraberinde getirecektir. İstediği zaman ihtiyaçlarına ulaşabileceği şekilde yerleştirilmiş eşyalar her zaman kendi kapasitesine uygun bir zorlukla karşılaşacağını garanti eder. Odasının içinde bizim desteğimiz olmadan hareket imkanı sağlamak kocaman bir keşif dünyasını çocuğun önüne serer.

Montessori felsefesinin en bilinen detayı yataklar. Yatak seçiminde nelere dikkat etmeliyiz?

Son zamanlarda bu konuda oldukça fazla seçenek olsa da Maria Montessori bir çocuk yatağında aranması gereken özelliklerin 'geniş' ve 'yere yakın' olması gerektiğini belirtir. Rahatlığına ve sağlıklı olduğuna inandığınız bir yatak yeterli olacaktır. Maria Montessori yatağın yerden sadece bir kaç santimetre yüksekte olmasını önemle vurgular, dolayısıyla bu yükseklikteki yataklardan çocuğun düşme ihtimalini de ortadan kaldırmış olursunuz.

Bebeklerin hareket kabiliyetinin kısıtlı olduğu ilk aylar boyunca çocuk yatağına geçmeden önce her ihtiyacı olduğunda bebeğinize rahatça ulaşabilmeniz açısından ayaklı sepet gibi portatif yataklar tercih edebilirsiniz.

Bebeğiniz yatırdığınız pozisyondan farklı bir pozisyonda uyanmaya, gece boyunca yatağında kendi kendine dönmeye başlayınca bu bebek yataklarının kullanım süresi dolmuş demektir. Bu aşamada bebeğinize ihtiyacı olan geniş alanı sunma zamanı gelmiş oluyor. Eğer odasını ayırmak konusunda hazır olduğunuzu hissediyorsanız çocuğunuzun odasına yere yakın bir Montessori yatağı koyabilirsiniz. Hareketlenen çocuğunuzun bu yataktan kolayca inebileceğini düşünmek başta endişe duymanıza sebep olabilir. Maria Montessori'nin bu konuyla ilgili önerisi 'odada çocuğun ulaşabileceği tehlikeler için önlemler almak' olacaktır (priz, kablolar gibi). Kademeli bir geçiş ihtiyacı hissediyorsanız yere yakın konumlandırdığınız Montessori yatağına bir süreliğine korumalık takabilir ve kaygılarınız hafifleyince bumper veya minder gibi desteklere başvurabilirsiniz.

Yere oldukça yakın olan bu alandan tüm odayı görebilecek olması çocukların ileride yaşayabileceği sebepsiz korkuların da önüne geçmenin bir yoludur. Yatağın yanındaki duvara asılacak bir ayna, odayı rahatça görmesinin bir başka alternatifidir. Ona bütün odanın içinde bizim desteğimiz olmadan da hareket imkanı sağlamak, kocaman bir keşif dünyasını önüne serer.

Bebek yataklarında sıkça tercih edilen dönenceler Montessori felsefesine uygun mu?

Standart beşiklerde sıkça kullanılan dönenceler Montessori felsefesinde de çocuğun cisimleri algılaması bakımından önem taşır. Yatağın tam üstüne gelecek şekilde bir kancanın ucuna takılan oyuncaklar, bebeğin ilgisini çekebilmek adına ara sıra kolayca değiştirilebilir olmalıdır.

Kıyafet dolabı seçiminde nelere dikkat etmek gerekir?

Yatak konusunda büyük bir hevesle Montessori’ye uyum sağlarken dolap konusunda genellikle kendi boyumuzu baz alarak hareket ediyoruz. Eşya çeşitliliğini göz önüne alacak olursak bu büyüklük ve boyut kabul edilebilir, fakat bunun yanı sıra çocukların kendi giysilerini giyip çıkarmaya başladığı dönem için duvara monte edebileceğiniz ufak bir askı ile kıyafetlerini çocuklar için ulaşılabilir kılmak mümkün. Böylece o askıya mevsime uygun birkaç alternatif yerleştirerek kendi seçimlerini yapması ve üzerinden çıkardıklarını yere fırlatmak yerine buraya asması için fırsat yaratmış olursunuz.

Temel mobilyalar dışında çocuk odalarında önerdiğiniz eşyalar nedir?

Bebeklerin ilk aylarını geride bırakması ile birlikte hayatlarına çocuk kitapları dahil olmaya başlayacak. Ebeveynler olarak çocuklarınıza okuduğunuz kitaplar sayesinde onun dil gelişimini ve hayal dünyasını desteklemiş olacaksınız. Bu kitapları da çocuğun erişebileceği boyutlardaki kitaplıklarda ve kitapların ön yüzleri çocuğa dönük bir şekilde sergilemek büyük önem taşıyor. Çocuğunuz dilediği zaman uzanıp istediği kitabı alarak sayfaları karıştırma özgürlüğüne sahip olmalı.

Montessori odalarındaki asıl amaç ne olmalı?

Çocukların olumlu ve güvenli bir çevrede yaşamaya ihtiyaçları vardır. Hareket koordinasyonlarını bir yetişkine bağlı kalmadan gerçekleştirmek daha küçük yaşta onlara ‘’sen bir bireysin ve sana saygı duyuyorum’’ mesajı vermemizi sağlar. Montessori felsefesinde çocuğun bizden bağımsız bir birey olma çalışmasını teşvik etmek ön plandadır.

Zihni tertemiz bir şekilde dünyaya gelen bebekler karmaşa ve düzensizlikten hoşlanmaz. Bu açıdan da bebek / çocuk odaları sade olmalıdır ve bebeğin büyüyen, değişen benliğini yansıtmalıdır. Çocuklar büyüdükleri ev ortamında ihtiyaçları olan neşe ve doğallığı yansıtan, kendilerine ait bir alanın olduğunu hissetmelidir.

Montessori odalarında oyuncaklar nasıl düzenlenmelidir? Oyuncak seçiminde ve düzeninde nelere dikkat edilmeli?

Bebeğiniz için başlangıçta aldığınız küçük dekoratif bir sepet kısa vadede çok işinize yarayacaktır. Fakat ilerleyen zamanlarda ilgi alanlarının genişlemesi ile birlikte sahip olduğunuz oyuncak sayısı da artacak. Bizler bu durumda çocukların vakit geçirdiği alanda karmaşayı önlemek adına tüm oyuncakları bir sepet içerisinde toplamanızı ve fazla oyuncak yerine çok yönlü kazanım imkanı sunan minimal oyuncakları tercih etmenizi öneriyoruz.

Sayı arttıkça oyuncakları çekmeceli bir dolap içerisinde muhafaza edebilirsiniz. Ama çocuğunuza açık bir oyuncak rafı temin ederek bu çekmeceli dolabın içerisinden o dönem kullanmayı tercih ettiği oyuncakları seçip rafa dizmeniz çok daha faydalı olacaktır. Belli aralıklarla oyuncaklar arasında değişim yapabilirsiniz. Bu durum elindekilerle oynamaktan sıkılma durumunu önleyecek ve sahip olduğu diğer oyuncak ya da materyallere özlem duymasını sağlayacaktır.

Duvar kağıdı tercih edilebilir mi?

Çocuklar estetik uyuma hepimizden çok ihtiyaç duyarlar. Karmaşayı tolere edemeyen zihinleri aşırıya kaçan renklere, soyut çizimlere ve gerçekle bağdaşmayan görsellere (gülen bir ağaç, gerçeğinden uzak çizilmiş hayvan figürleri gibi) henüz hazır değildir. Duvarlarda görseller kullanmak istiyorsanız gökkuşağı, dünya haritasının bir çizimi veya minimal desenlerle hazırlanmış duvar kağıtları tercih edebilirsiniz.

Yerde rahat oynamaları için çocuk odalarında genellikle oyun matları veya halı tercih ediliyor. Bu tercihi yaparken nelere dikkat etmeliyiz?

Halı konusunda Montessori felsefesinin keskin çizgileri yok. En önemlisi toz ve tüy tutması açısından sağlıklı bir ürün seçmeniz. Oyun matı ise son zamanlarda çok çeşitli ürünlerle gündemde olan bir konu. Fakat bebeğinizin ilk emeklemeye başladığı zamandan itibaren kullanacağınız bu oyun matı yine fazla uyaran içeren karmaşık renk ve semboller yerine minimal desenlerin ve renklerin kullanıldığı bir ürün olmalı. Oyuncak torbasına dönüşüp oyuncakları toplayan oyun matlarını da kullanım kolaylığı açısından tercih edebilirsiniz.