Pandemi sürecinde dünyanın durması ve uzun süre evlerinde kalan insanların yeryüzünden bir süreliğine de olsa elini çekmesiyle doğada olan değişimleri hepimiz daha net gördük. Bu süreçte insanlığın dünyaya verdiği zararı azaltmak için artık daha çok aksiyon almamız gerektiği düşüncesiyle “Evimizde sıfır atık prensibini nasıl hayata geçirebiliriz?” sorusu üzerine derinlemesine düşünme fırsatım oldu.

Çocuklarımıza daha güzel bir dünya bırakabilmek ve doğa bilinci yüksek çocuklar yetiştirebilmek adına hepimizin yaptığı şeylerin ufak da olsa geleceğimize bir katkısı olduğuna inanıyorum. Dolayısıyla kişisel ve evsel atıklarımızı azaltmak için birtakım önlemle almaya başladık. Bu önlemleri size de ilham vermesi adına bir araya getirdim.

İşte, mutfağımızda atıkları azaltmaya ve yeniden kullanmaya dair ipuçları…

İLK ADIMLAR

Alışveriş Listenizi Revize Edin

Atıkları azaltmaya küçük adımlarla başlamakta fayda var. Öncelikli olarak mutfağınızı biraz gözden geçirin. Benim öncelikle kendi kendime sorduğum sorular bunlar oldu:

- Tek kullanımlık hangi malzemeleri kullanıyorum? Bunların muadili bir şeyler bulmam mümkün mü?

- Mutfağımda en çok hangi malzemeleri kullanıyorum?

- Haftalık ihtiyaç listemiz doğru mu? Kullanamadığım veya daha çok bozulup ziyan olan malzemeler hangileri?

Bu soruların cevapları ışığında öncelikli olarak mutfak alışveriş listemi güncelledim. Fazla aldığım ve az tüketildiğini düşündüğüm ürünleri daha az miktarda almaya başladım. Her hafta kendime ufak notlar alarak listemi revize ettim. Haftalık alışverişleri abartmadan daha dozunda yapmak başlı başına atık konusunu azaltmama yardımcı oldu.

Geri Dönüşüm Kutuları Hazırlayın

Bazı atıkları sıfıra indirmek mümkün olmasa da onların tekrar kullanımını sağlayarak doğaya katkıda bulunabilirsiniz. Eviniz veya apartmanınız için gönüllü olarak geri dönüşüm kutuları hazırlayabilirsiniz. Çocuklara geri dönüşüm bilincini küçük yaşlarda aşılamak oldukça önemli. Evde çıkan atıkları çocuklarla beraber ayırmak ve farklı geri dönüşüm kutularına atmak aynı zamanda onlar için harika bir aktivite!

Tek Kullanımlık Ürünlerin Muadilini Bulun

Her ürünün muadilini bulabilmek zor olsa da alternatif yaratmak mümkün! İşte, benim yaptıklarım:

- Streç film yerine bal mumu koruyucuları benim son dönemlerde favori mutfak ürünlerim arasında. Bal mumu koruyucu filmler streç filmlere harika bir alternatif.

- Buzdolabı poşeti yerine de farklı boylar da cam saklama kutularını tercih edebilirsiniz.

- Alışveriş poşetleri yerine kendi alışveriş çantanızı veya filenizi edinebilirsiniz.

- İçecekleri mümkünse cam şişelerde ve daha büyük boylarda tercih edebilirsiniz.

- Mutfakta havlu kağıt yerine artık kullanmadığımız müslinleri kullanmaya başladık. Bu müslinlerin bazılarını el kurulamak için, bazılarını temizlik bezi olarak, bazılarını da farklı sebze veya meyveleri sararak saklamak için kullanıyoruz.

- Su tüketimi en temel ihtiyaç ve belki de en fazla atık üretimine sebep olan ihtiyaçlardan. Plastik yerine cam şişeler veya cam damacanalar tercih etmek bir opsiyon. Ben suyla ilgili atıklarımı sıfıra indirmek için su arıtma cihazı kullanmaya başladım. Siz de araştırarak, farklı markaların analizlerini inceleyerek size uygun bir su arıtma cihazı tercih edebilirsiniz.

ARTANLARLA NELER YAPABİLİRİZ?

Alışveriş listenizi düzenleseniz, tercihlerinizi değiştirseniz de bazen gerçekten artan ve bozulmaya yüz tutan şeyler olabilir, bunlarla ilgili de birkaç kullanım önerisi var.

Meyveler ve sebzeler

Kullanmadığınız ve bozulacağını düşündüğünüz sebze ve meyveleri kurtarmanın en pratik yolu onları farklı saklama koşullarıyla saklamak veya farklı tariflerde kullanmak. İşte benim uyguladığım birkaç öneri;

- Meyvelerinizi dilimleyerek dondurup çocuklar için hazırlayacağınız dondurma, smoothie veya yulaf lapalarında kullanabilirsiniz.

- Artan biber, soğan, patates gibi sebzeleri küp küp doğrayıp dondurabilir, sonrasında yemeklerinizde garnitür olarak kullanabilirsiniz. Böylece yemek yaparken hazırlık süreniz de azalmış olacak!

- Kabak, brokoli, karnabahar gibi dondurulmaya çok elverişli olmayan sebzeleri kullanmanın en pratik yolu karışık sebze çorbaları ve sebzeli mücverler. Çorbalarınız için dilediğiniz sebzeleri kullanarak rondodan geçirip süt veya krema ekleyerek harika çorbalar yapabilirsiniz. Mücver ise çocuklara her türlü sebzeyi yedirmenin en kolay yolu, patates ve havuçla lezzetlendireceğiniz mücverin içine artan her türlü sebzeyi gizleyebilirsiniz.

- Bozulmaya yakın domatesleri rendeleyip pişirerek sonrasında kavanoza koyarak konserveleyebilirsiniz. Menemen sos, makarna sosu, patlıcanlı konserve gibi şeyler yapabilirsiniz.

- Dereotu, maydanoz, nane, fesleğen gibi otları yine dondurabilirsiniz. Dondurduğunuz otları yemeklerinizde kullanabilir veya yeşil smoothieler hazırlamak üzere saklayabilirsiniz.

- Salata malzemelerinizi de kullanamayacağınız zaman sağlıklı, yeşil smoothielere çevirebilirsiniz.

Kullanılmış Sebze ve Meyve Atıkları

- Sıktığınız limon, portakal ve greyfurt gibi meyvelerin kabuklarını bulaşık makinenize koyarak bulaşıklarınızın harika kokmasını sağlayabilirsiniz.

- Elma, nar gibi meyvelerin kabuklarını sirke yapımında kullanabilirsiniz.

- Sebzelerin köklerini çöpe atmak yerine harika tariflere çevirebilirsiniz. Pazı, ıspanak köklerini zeytinyağlı yemeklerde veya omletlerde kullanabilir, kereviz saplarını ise katı meyve sıkacağında sıkıp içebilirsiniz.

- Fasulye, patlıcan veya kabakların kabuklarını soteleyerek yemek servis ederken sunumlarınızda kullanabilirsiniz. Tatları da harika oluyor!

- Meyve ve sebze kabuklarını kullanarak kompost yapabilir, bitkilerinizi bu kompost ile besleyebilirsiniz. Çocuklar için de çok öğretici bir aktivite olabilecek bu fikir için internette biraz araştırma yapmanız yeterli.

- Meyve ve sebzelerin tohumlarını biriktirebilir, dışarda doğada vakit geçirdiğiniz zaman çocuklarınızla onları farklı yerlere dikebilirsiniz.

Ekmek, Lavaş, Yufka

- Bayatlayan ekmekleri kullanmanın en güzel yolu, küp küp kestiğiniz ekmekleri zeytinyağı, tuz ve dilediğiniz baharatlarla harmanlayıp fırınlayarak kruton yapmak. Çorbalara ve salatalara kullanabileceğiniz bu krutonları buzdolabında muhafaza edebilirsiniz.

- Acil kullanmanız gereken lavaşları en güzel değerlendirme yolu ise yalancı pizza hazırlamak. Pizza tabanı olarak kullanabileceğiniz lavaşların üzerine biraz domates sos, peynir ve istediğiniz malzemelerle harika bir öğün hazırlayabilirsiniz.

- Kalan yufkalarınızı, daha önce tarifini verdiğim yufka cipsleri yaparak değerlendirebilir veya hemen yapacağınız kolay bir tava böreğine çevirebilirsiniz.

Süt, Yoğurt

- Eğer evinizde tarihi geçmeye yakın sütler varsa değerlendirmenin en güzel yolu lor hazırlamak. Çok kolay hazırlanan lor peynirini sonrasında kahvaltıda, börek veya poğaça yapımında kullanabilirsiniz.

- Ekşimeye başlayan yoğurdu hemen cacığa veya yoğurt çorbasına çevirebilirsiniz!

BİRKAÇ FİKİR DAHA

Doğayı korumak için yapabilecekleriminiz elbet sınırı yok. Mutfak dışında hayatınızda genel olarak bir çok farklı alanda ufak değişiklikler yapabilirsiniz.

- Paketli gıda kullanımını azaltmak küçük adımlarla mümkün. Çocukların sevdiği paketli gıdaları evde yapmak hem onlar için çok daha sağlıklı hem de alıştıklarında yapımına katkıda bulundukları için çok daha eğlenceli!

- Gıda ve diğer tüm alışverişlerinizde tercihinizi lokal markaların yavaş üretim yapan, doğaya saygılı prensiplere sahip çıkmış markalardan yana kullanabilirsiniz.

- Temizlik malzemelerinizde ekolojik tercihler yapabilir veya doğal temizlik malzemelerinizi çok kolay malzemelerle kendiniz hazırlayabilirsiniz. Çocuklar için harika bilim deneylerine dönüşecek bu karışımları yapmak çok eğlenceli bir aktivite olabilir.

- Plastik kullanımını azaltmak için kendi pipetinizi taşıyabilir, kahve veya çay aldığınız yerlere kendi termosunuzu götürebilirsiniz.

- Araç kullanımını azaltmak için yakın yerlere mümkün olduğunca yürüyebilir, bisiklet veya Martı gibi araçları kullanmayı hedefleyebilirsiniz.

- Oyuncak tercih ederken plastiklerden kurtulmak biraz zor biliyorum ancak bu noktada yapabilecekleriniz var. Ahşaptan yana tercihinizi daha fazla kullanabilir, plastik olanları da yeni satın almak yerine arkadaş çevreniz arasında değiştirerek kullanarak fazla tüketimin önüne geçebilirsiniz.

- Doğayı korumaya ve toplum bilincini arttırmaya yönelik çalışmalar yapan derneklere destek veya gönüllü olabilirsiniz.

Dünya’yı tek başımıza kurtarmak biraz ütopik görünse de, biz bilinçlendikçe bizim çocuklarımızın da doğaya daha saygılı ve onu koruyup kollamayı isteyecek bireyler olacağını unutmayın. Kelebek etkisiyle kim bilir bugün başladıklarımız, ileride çocuklarımıza bırakacağımız dünya için harika şeylere vesile olur!