Çocukların erken yaşta spor yapmaya başlamalarının önemi büyük. Sporun temel dalı olan jimnastik, küçük yaştan itibaren çocukların zevkle yaptığı sporlardan biri ve kanıtlanmış birçok faydası var. Biz de, GymPark Jimnastik Okulu Kurucusu ve jimnastik antrenörü Galip Koca ile bir araya geldik, jimnastik ile ilgili merak ettiklerimizi sorduk.

Kızım Lalin, çok aktif bir çocuk. Evde koltuktan koltuğa atlamayı, yatakta kendi kendine takla atmayı, kütüphanelere tırmanmayı ve top peşinde koşmayı çok seviyor! Enerjisini güzelce atabilmesi için okul dışında severek ve düzenli gidebileceği bir aktivite daha olsun istedim. Spor alternatifleri arasında araştırma yaparken, aslında Lalin gibi küçük yaş grup çocuklar için en uygun spor dalının jimnastik olduğunu okudum. Güç, esneklik, denge, koordinasyon ve gelişim… Jimnastik aslında diğer spor dallarından birine geçene kadar çocukların alt yapılarını oluşturmak için harika bir spor dalı. Rengarenk minderler, eğlenceli hareketlerle hem kız hem de erkek çocuklarının severek yaptığı jimnastik hakkında daha fazla bilgi edinmek için Gympark’ın kurucusu ve jimnastik antrenörü Galip Koca’ya merak ettiklerimizi sordum.

JİMNASTİĞE BAŞLAMANIN BİR YAŞI VAR MI?

Aslında sporun temeli jimnastiktir diyebiliriz. Bu bilinçle haraket ederek öğrencilerimizin çok yönlü gelişmelerine katkı sağlamak için çalışıyoruz. Jimnastiğe başlama yaşı standart olarak 6 yaş olarak kabul edilmekteydi ancak yapılan bilimsel araştırmalar sonucunda daha erken yaşlarda (3-4 yaş) jimnastik branşına başlamanın çocukların psikomotor, bilişsel ve duyuşsal olarak daha hızlı ilerlediği gözlemlenmiştir. 3 yaş itibari ile jimnastik temelli oyunlarla çocukları jimnastik branşı ile tanıştırmak mümkün.

JİMNASTİĞE ERKEN YAŞTA BAŞLAMANIN ÇOCUKLARIN FİZİKSEL GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ FAYDALARI NELERDİR?

Aslında çocukların spor yapmasındaki esas amaç kardiyovasküler dayanıklılıklarını arttırmak, sinir-kas koordinasyonunu güçlendirmek, kuvveti ve esnekliği geliştirmek olmalıdır.

Fiziksel uygunluk günlük yaşamın verimli bir şekilde idame ettirilmesi ve spor faaliyetlerinin uygulanabilirliği için önemli. Genelde, kişinin kuvvetine, dayanıklılığına, koordinasyonuna, çabukluğuna ve bu unsurların birlikte kullanılmasına bağlı olarak çalışma kapasitesini artırmak olarak tanımlayabiliriz. Çocukların fiziksel uygunluk seviyelerinin geliştirilmesinde en önemli branş jimnastiktir ve çocukların denge, sürat, kuvvet, çeviklik, koordinasyon, esneklik gibi motor becerilerini güçlendiren bir spordur. Erken yaşta jimnastik eğitimine başlayan çocuklarda lokomotor (koşma-sıçrama-tırmanma) hareket devresinin maksimum düzeyde geliştiği görülmektedir.

Toplum sağlığının geliştirilmesi, korunmasında çok önemli yeri olan fiziksel aktivite, çocukların büyüme ve gelişme sürecinde de hayati bir öneme sahip. Fiziksel aktivite, çocuklar üzerinde psikolojik, fizyolojik ve fiziksel olarak olumlu etkilere sahip, yaşamlarını optimum verimlilikte sürdürülebilmeleri için gerekli olan fiziksel uygunluk seviyesinin kazanılmasında erken yaşta spora başlamanın önemli bir yeri var. Çocukların fiziksel özellikleri dikkate alınacak olursa yapabilecekleri ilk branş bütün sporların temeli olan jimnastiktir. Birçok iyi alışkanlığın erken yaşlarda kazanıldığı gibi fiziksel aktivite alışkanlıklarının da sağlığın korunması için erken yaşlarda bir alışkanlık olarak edinilmesi çok önemli. Çocukların enerji alımı ve harcaması arasındaki dengesizlikten oluşan obeziteden korunmasında fiziksel aktivite alışkanlığı hayati önem taşır ve çocukların fiziksel, sosyal ve ruhsal açıdan daha iyi olmaları için erken yaşta sporla tanışmaları büyük önem taşıyor.

JİMNASTİĞE ERKEN YAŞTA BAŞLAMANIN ÇOCUKLARIN ZİHİNSEL VE SOSYAL GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ FAYDALARI NELERDİR?

Küçük yaş grubu öğrencilerde aslında öğrenciler farkına bile varmadan bol bol dikkat ve algı çalışmaları yapıyoruz ve zaman geçtikçe konsantrasyon sürelerinin uzadığını görüyoruz. Çocukların bir şeyi deneyerek yapabildiğini görmesi özgüvenini geliştmesini destekliyor. Aynı zamanda jimnastik, çocukların ne istediğini bilen, arkadaşları ile sürekli bilgi alışverişi yapan, arkadaşlık kurabilen, rahatlıkla sosyalleşebilen, kendisini ifade edebilen mutlu bireyler olmalarına da katkıda buluyor.

KÜÇÜK YAŞTA JİMNASTİĞE BAŞLAYAN ÇOCUKLAR İÇİN NASIL BİR PROGRAM UYGUN?

Derslerin çocukların bilişsel, duyusal, psikomotor gelişimleri dikkate alınarak programlanması gerekir. Her yaş grubunun antrenman süresi ve zorluk derecesi birbirinden farklıdır. Örneğin; 2013 yılının Kasım ayında doğan bir çocuk ile 2013 yılının Şubat ayında doğan bir çocuğun psikomotor gelişimi ve bilişsel gelişimi arasında farklılıklar vardır. Bu farklılıklar ufak gibi görünse de, başarıdaki payı büyüktür. Güvenli bir ortam içerisinde ideal yaş grupları oluşturularak çocukların öz güvenlerinin gelişmesine katkıda bulunulmalıdır. Çocukların derslerde eğlenceli vakit geçirirken aynı zamanda spor disiplini içerisinde psikolojik, sosyolojik ve fizyolojik açıdan gelişim sağlaması için ideal öğrenme ortamı oluşturulmalıdır.

ÇOCUKLAR BÜYÜDÜKÇE PROGRAM NASIL FARKLILAŞIYOR?

Her yaş grubunun kendine özel antrenman saati ve zorluk derecesi vardır. 3 yaş öğrencisiyle özellikle 45 dakika 1 gün ders yaparken, 5-8 yaş öğrencisiyle 1 saat ve 2 gün antrenman yapılmalı. 8 yaş üzeri öğrencilerle ise 2 saat ve üstü haftada 4-5 gün antrenman yapılabilmektedir. Dersleri performans grubu ve hobi grubu olarak ikiye ayırabiliriz hobi gruplarının ders süresi ve antrenman günü daha azken, performans grubunun ders sayısı daha çok arttırılabiliyor.

FARKLI BİR SPOR DALINA GEÇMEK VEYA BAŞLAMAK İÇİN EN UYGUN YAŞ KAÇ?

Özellikle temel hareketler safhası olan 3-8 yaş döneminde çocuklar jimnastik, yüzme ve atletizm gibi temel sporları yapabilirler. 8 yaş itibari ile takım sporlarına geçiş yapabilirler. Bu yönlendirmeleri yaparken antropometrik özellikler göz önünde bulundurulmalıdır.

Mesela, yüzme sporu bugün doğuma kadar inmiştir. Ancak 4-5 yaş grubu bu spora başlamak için uygun olmakla birlikte bu spor dalında erken yüklenmelerden kaçınmak gerekir. Önce temel sporları yapıp sonrasında takım sporlarını yapmakta fayda vardır. Sonrasında çocuğun gelişim durumuna göre spor yapma yaşına göre performans sporlarında antrenmana başlanabilir. Burada önemli olan, çocukların travmatik sporlara, eklemlere ve kemiklere ağırlığın bindiği sporlara erken yaşlarda başlamamasıdır.

ÇOCUKLARIN BİR BRANŞA OLAN YETENEĞİ NE ZAMAN KENDİNİ GÖSTERİR?

Yetenek, ortalamayı aşan, henüz tam olarak gelişmemiş olan ve yeterliliğe giden bir yol olarak tanımlanır. Çocukların bu hususta kendilerini göstermeleri yaptıkları spor branşında tekrar sayısıyla ilişkilidir. Sporda başarılı olma isteği ve antrenmanlara çabuk cevap veren kişiler yeteneği göstermede ön plandadır. Antropometrik, fizyolojik, teknomotorik ve psikolojik talepleri göz önüne alarak belli spor dallarında yetenek aranması işi, yıllardan beri spor bilimlerinin ilgisini çeken ve devamlı araştırılan bir konudur ancak bütün bu araştırmalara rağmen kesin sonucu tahmin etmek mümkün değildir.

Bununla birlikte:

• Antropometrik özellikleri (Vücut ölçüsü ve ağırlığı, kas ve yağ dokuları ilişkisi, vücut ağırlık merkezi ve uzuvların birbirine olan uyumu)
• Bedensel özellikleri (Aerobik ve anaerobik dayanıklılık, etki ve tepki hızı, statik ve dinamik gücü, hareket koordinasyonu )
• Öğrenme becerisi (Algılama ve analiz becerisi )
• Uygulama becerileri (Antrenman, fiziksel zorlama, güç ve tempo ayarı, başarma isteği)
• Teknomotorik özellikler (Denge, ses ve top duygusu )
• Zihinsel özellikler (Planlama, güç ve tempo ayarı, konsantrasyon )
• Psikolojik ve sosyal özellikleri

göz önüne alınarak yapılan değerlendirmeler ile yetenek seçimi daha da kolaylaşmaktadır. Sporcunun çeşitli alanlarda az veya çok sahip olduğu beceriler ve kabiliyetler ağını doğuştan gelen yetenek olarak göz önüne alabiliriz.

JİMNASTİK DERSLERİNDE ÇOCUKLARIN GÜVENLİĞİ İÇİN DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER NELER?

Derslerin sağlıklı ve emniyetli bir şekilde yönetilmesi en önemli konulardan biri ve dersler sırasında dikkat edilmesi gereken konulardan bazıları şunlar;

• Emniyete önce aletlerin bilir kişi tarafından kurulmasıyla başlanmalıdır. Birçok aktivitede minder gerekiyor ve bu minderler düşüşlerin olabileceği noktalara yerleştirilmelidir.
• Çocukların aletlere yalnız başlarına çıkmalarına izin verilmemelidir.
• Yardımcı öğretmen daima aktif pozisyonda olmalıdır.
• Yardımcı öğretmen hareketi yapan kişiye daima yakın olmalı ve anında müdahaleye hazır olmalıdır.

SPORU ÇOCUKLARIN HAYAT BİÇİMİ HALİNE GETİRMEK İÇİN NELER YAPABİLİRİZ?

• Aile bireyleri, çocuklara örnek oluşturacak şekilde spor yapmalı veya kendileri de fiziksel olarak aktif olmalıdır.
• Çocukların spora katılımları desteklenmeli, teşvik edilmelidir.
• Antrenörler derslere katılacak çocukların sadece kronolojik yaşını değil, olgunluklarını, vücut yapılarını, yeteneklerini ve cinsiyetlerini göz önünde bulundurularak sınıflandırmalı ve çalışma programlarını ona göre hazırlayarak çocuklara sporu sevdirmeye destek olmalıdır.
• Okulların ve spor kulüplerinin işbirliğine büyük ihtiyaç vardır.