Özellikle içinde bulunduğumuz pandemi sürecinde çocukların sosyal hayatı kısıtlı bir hal aldı. Evde yetişkinlerle geçen uzun zamanlar, çocukların hem bireysel hem de sosyal gelişimlerini farklı yönlerde etkiliyor. Bu dönemde anne ve babalar çocukların oyun ihtiyacına cevap vermek için ellerinden geleni yaparken, kendilerine vakit ve alan yaratmakta güçlük çekebiliyorlar. Son zamanlarda sıklıkla cevapladığım “Çocuklar tek başına oyun oynar mı? Ne zaman oynar?” sorularının cevaplarını, ışık tutması adına sizler için derledim.

Tek Başına Oyun İçin Tohumlar Bebeklikte Atılır

Aslında tek başına oyun oynamanın temelleri bebeklikte atılır. Bebeklerin kendi başlarına çıktığı keşif maceraları yetişkinler tarafından kısıtlanmadığında kendi beden hareketlerinin sonucunu görmeye başlarlar. Zaman içinde bu hareketlerin peşinden gitmek üzere daha güvende hisseder ve böylece tek başına oyun oynamak için ilk adımları atmış olurlar. Örneğin, bebeğiniz önündeki oyuncağı eliyle kavrar, çevirir ve yere atınca çıkardığı sesi duymak ister. Bebeğiniz için bu hareketler oyundur ve bazen 1, bazen de 5 dakika kadar sürebilir. Bu süre içerisinde önemli olan bir yetişkin tarafından dikkatinin bölünmemesi ya da başka yöne çevrilmemesidir. Yetişkinler olarak sıklıkla öğretme ya da oyunu sürdürme motivasyonuyla araya girer ve bebeğin dikkatini verdiği yerden başka yere çekme eğiliminde oluruz. Oysa bu küçük dakikalar ileride bebeğin tek başına oyun oynayabilmesi için attığı ilk tohumlardır. Bebeklikte karşılıklı etkileşim çok değerlidir. Ancak bebeğinizin tüm ihtiyaçlarının karşılandığından emin olduğunuzda kendi başına zaman geçirmesi için ona alan açmanız da değerli olacaktır.

Gelişimsel Olarak Uygun Oyun Ortamları

Bebeğiniz yaş alıp

yaşlarına geldiğinde bireyselleşmenin adımlarını atar. Bu yaşlarda tek başına oyun oynamayı sürdürebilmesi için, içinde bulunduğu ortamın gelişimsel olarak uygun olması önemlidir. Örneğin, yaşlarına gelmiş ve doğanın içinde oyun oynayan bir çocuğu düşünün. Toprakla temas eder, kumla uzun süreler boyunca vakit geçirir, bir su birikintisiyle pek çok farklı oyun üretir. Bu doğal oyun araçları aslında çocuğun birden fazla duyusunu harekete geçirir. Bu oyunlarda her keşif, her dokunma, her hareket beyinde yeni bağlantıların oluşumunu destekler. Bu yaş grubunda doğada vakit geçirmek ve doğal duyusal materyallerle haşır neşir olmak tek başına oyun kurabilmeye ve sürdürmeye katkı sağlar. Çocuğunuz bu tarz bir oyun ortamında aynı anda hem oyun içinde öğrenme gösterir hem de uzun süreler boyunca önündeki materyalle etkileşim içinde kalabilir.

Bu pencereden bakınca, tek başına oyunu teşvik etmek için gelişimsel olarak uygun oyun ortamlarının çok fazla uyarandan ve oyuncaktan uzakta olduğunu görürüz. Çocuklara ihtiyaçlarından fazla yeni aktivite, yapılandırılmış oyun ve oyuncaklar sunarak aslında onların kendi kendine oyun kurma ve yaratma becerilerinin de önüne geçiyoruz. Oysa çocuklar sınırsız bir hayal gücüne sahiptir. Bazen bir mandalı uçak olarak kullanır ve hiç oynamayacağını düşündüğünüz bir nesneyle dakikalar geçirebilirler. Dolayısıyla, tek başına oyunu teşvik etmek öncelikle çocuğun odasında ve oyuncaklarında bir sadeleşmeye giderek başlayacaktır.

“Özellikle

yaş arası çocuklar dil gelişimi ile birlikte sembolik oyunlar (evcilik, doktorculuk vb.) kurmaya başlarlar. Bu oyunlarda çocuklar kendi dünyalarını yaratır ve bir izleyici ya da oyuncuya ihtiyaç duyarlar. Bu oyunları bir yetişkin ile deneyimlemek, daha sonra kendi oyuncaklarıyla bu tarz oyunlar kurmasına yardımcı olur. Çocuklar bir yetişkin ile oyun kaplarını doldurup, oyun becerilerini geliştirdikten sonra kendi başlarına kalıp bunu sürdürmeye cesaret edebilirler.“

Ne Zaman?

Tek başına oyun, çocuğunuzun odasında kalıp sizi hiç rahatsız etmeden 20 dakika boyunca oynaması değildir. Bu aşamaya gelmeden önce çocuğun hem gelişimsel olarak planlama, sıra alma, bekleme gibi becerilerinde yol alması hem de oyun kabının dolması gerekecektir. Peki çocuğun oyun kabını nasıl doldurabiliriz? Özellikle

yaş arası çocuklar dil gelişimi ile birlikte sembolik oyunlar (evcilik, doktorculuk vb.) kurmaya başlarlar. Bu oyunlarda çocuklar kendi dünyalarını yaratır ve bir izleyici ya da oyuncuya ihtiyaç duyarlar. Bu oyunları bir yetişkin ile deneyimlemek, daha sonra kendi oyuncaklarıyla bu tarz oyunlar kurmasına yardımcı olur. Çocuklar bir yetişkin ile oyun kaplarını doldurup, oyun becerilerini geliştirdikten sonra kendi başlarına kalıp bunu sürdürmeye cesaret edebilirler. Dolayısıyla “Çocuğum ne zaman tek başına oyun oynayabilir?” sorusunun cevabı elbette her çocuk ve durum için farklılık gösterse de genel olarak

Hızlı Ekle  

Sepete Ekle

Başlangıç

yaş civarı çocukların kendi başlarına keyifle oyun sürdürebildiklerini görürüz.

Sınırları Korumak

Çocuğunuzla düzenli olarak serbest oyun zamanları düzenleyip onun oyun kabının günlük olarak dolu olduğundan emin olduktan sonra kendi sınırlarınızı korumak için net ve kararlı olabilirsiniz. Örneğin, “Şimdi anne ve baba saati başladı. Bu sırada acaba sen bu önündeki malzemelerle nasıl bir şey yapabilirsin?” diyerek aile içinde farklı bireysel zamanların olduğuna vurgu yapabilirsiniz. Aile içinde ayrılan bireysel zamanlar çocuğun yaşına göre değişiklik gösterecektir. İlk bireysel zaman denemelerini

dakika ile sınırlayıp, çocuğunuz tolere edebildiği sürece süreyi arttırmayı deneyebilirsiniz.

Tek Başına Oyunu Teşvik Etmek İçin:

• Oyun ve oyun araçlarında sadeleşme
• Oyun ortamı ve oyun araçlarına erişilebilirlik
• Açık uçlu oyun materyalleri
• Açık uçlu sorular
• Çocuğun liderliği
• Yetişkinin rehberliği yeterlidir.

Açık Uçlu Oyun Araçları

Sembolik Oyuna Teşvik Eden Oyuncaklar